محل لوگو

واقعيت اجتماعي تشيع از صفويه تا قاجار


این متن شامل 43 صفحه می باشد

 

پس از آل بويه ، خلافت بغداد قدرت هاي سياسي متعددي را كه در نواحي مختلف جامعه ي اسلامي ظهور مي كردند ، رسميت بخشيد . خلافت بغداد با داعيه ي جانشيني شرعي رسول خدا ، در واگذاري تاج و تخت به قدرت هاي عشيره اي وايلي مسلط ، در واقع نقش كليسا در سده هاي ميانه ( قرون وسطي ) را ايفا مي كرد و خلافت بدين سان تا سال 656 ه .ق كه سال سقوط آن به دست هلاكو خان مغول است ، ادامه يافت .

حمله ي مغول تهاجم نظامي گسترده اي بودكه با استفاده از درگيري هاي موجود در ميان حاكمان جوامع اسلامي و ضعف آنها و بي آن كه از توجيهي ديني برخوردار باشند تنها با استفاده از زور انجام شد ، مسلمانان اعم از شيعه و سني همه به يك اندازه در معرض تيغ سپاهان مغول قرار گرفتند و مقاومت هاي مستقلي كه در شهرها و روستاهاي مختلف در برابر آنها انجام مي شد ، با بي سابقه ترين كشتارها سركوب مي گشت .

مذهب اوليه ي مغولها شمن بود ، ولي در هنگام تسلط برايران با همراهي جمعي از بوداييان و كشيشيان مسيحي ، سياست تبليغ اين دو مذهب را نيز دنبال كردند و برخي از آنها به آيين مسيحيت گرويدند .

جامعه ي اسلامي گرچه در برابر هجوم سياسي مغول تاب نياورد ، ولي فرهنگ و تمدن اسلامي حضور قوي و توانمند خود را بر آن تحميل كرد ، به گونه اي كه مغول نيز مانند استبداد بني اميه و …. ناگزير از توجيه ديني خود شدند .

درسده ي هشتم پس از هجوم هاي سده ي هفتم ، ديگر بار فرصت براي مقاومت هاي سياسي و نظامي تشيع به وجود آمد . سربداران در خراسان ، مرعشيان درمازندران و نهضت پيش گامان مهدي در خوزستان ، از جمله قيام هاي سياسي شيعه هستند كه تا دوران هجوم تيمور و حتي پس از آن در بخش هاي مختلف ايران به حيات خود ادامه دادند .

علي رغم حضور فكري و سياسي فزاينده و فعالي كه تشيع در تمام مدت داشت ، ساخت سياسي قدرت قبل و بعد از حاكميت ايل خانان مغول ، يعني در دوران سلجوقيان ، خوارزمشاهيان و تيموريان تا زمان حاكميت قاجار ، ايلاتي و عشايري است . مناسبات و روابط ايلاتي ، خوانين را از توان نظامي اي بهره مند ساخته بود كه با تكيه به آن از نفوذ اجتماعي و حتي حاكميت سياسي برخوردار مي شدند ، در اين ميان حضور باور و معرفت ديني در كنار عصبيتي كه به انسجام ايلي منجر
مي شد ، موجب گشت تا اين عصبيت نيز از پوشش ديني استفاده كند و در مواردي در قلمرو توقعات ديني جامعه گام بردارد .

بسط وتوسعه ي انديشه هاي شيعي – كه پيش از اين در اصول و فروع اعتقادي شيعه شرح آن گذشت – مانع از اين مي شد كه حاكميت هاي موجود با
همه ي تلاش هايي كه براي توجيه ديني خود مي كردند ، از مشروعيت ديني برخوردار شوند، به همين دليل تشيع در طول تاريخ هر گاه فرصت مي يافت ، اعتراض خود را به حاكميت هاي موجود در قالب رفتار سياسي خود سازمان مي داد و تشيع با همه ي تلاش هاي سياسي پراكنده اي كه انجام داد ، هرگز نتوانست نظام مطلوب خود را استقرار بخشد ، زيرا قدرت رقيب او ، يعني ، استبداد متكي بر مناسبات ايلي بود و قدرت تشيع مانند هر نيروي مذهبي ديگر مبتني بر آموزش هاي ديني و تعليم و تعلم هاي مستمري بود كه در نظام شهري بيش تر امكان وجود پيدا مي كند ، بنابراين قدرت مذهبي بيشتر قدرت شهري است و شهر با سكون و ثباتي كه دارد ، در برابر ايل كه از تحرك و توان نظامي بهره مند است ، همواره آسيب پذير بوده است و حاكميت سياسي شهر در طول اين مدت به دست كساني بوده است كه از قدرت نظامي ايلي بهره مند هستند .

خصلت شهرس آموزش هاي ديني ، مستلزم نفي باور ديني از حوزه ي زندگي ايلي و عشيره اي نيست ، بلكه ايلات و عشاير نيز از باور ديني بهره مند
مي باشند ، اين باور ، در نزد آنها كمتر با تفكر و تامل همراه است و در مناسبات اجتماعي نيز كمتر ظاهر مي شود ، از اين رو مناسبات اجتماعي ايلاتي بيش تر در چهره ي عادات قومي و بر محور عصبيت و در قالب اقتدار سياسي خان شكل
مي گيرد . البته در صورتي كه آموزش هاي ديني در درون عشيره گسترش پيدا كند و با حفظ چهره ي الهي ، مقتضي نيروي اجتماعي مستقلي باشد ، به تناسب
توسعه اي كه آموزش هاي ياد شده پيدا مي كنند ، نيروي ديگري نيز در درون عشيره دركنار خان ، ظاهر مي شو و آن ، نيروي مذهبي است كه در پيرامون رهبران ديني تمركز مي يابد . حتي در برخي موارد ، رهبري ديني ايل مي تواند با قرار گرفتن در مركز روابط عشيره اي از موقعيت اجتماعي خان برخوردار شود و در اين صورت ايل مانند وقتي كه فاقد رهبري ديني است ، يك قطبي خواهد بود و رهبري ديني با استفاده از اين موقعيت ، از امكانات سياسي و نظامي بالفعلي كه در مناسبات عشيره اي وجود دارد ، در جهت آرمان هاي ديني استفاده خواهد كرد ، اين مسئله همانند بهره اي است كه ابوطالب از موقعيت اجتماعي بني هاشمي براي حمايت از پيامبر اسلام (ص) برد ، زيرا با حمايتي كه به عنوان بزرگ بني هاشم از پيامبر (ص ) كرد ، امكانات موجود دراين گروه را در آرمان هاي ديني پيامبر (ص) به كار گرفت، به همين جهت برخي از بني هاشم ، صرف نظر از مسئله باور به اسلام يا كفر ، در شعب ابي طالب گرفتار محاصره ي اقتصادي شدند . با مرگ ابوطالب و جانشيني ابولهب ، پيامبر (ص ) از اين حمايت اجتماعي محروم شد و بدين ترتيب سخت ترين روزهاي زندگي پيامبر و مسلمانان كه به مهاجرت آنها به مدينه انجاميد ، آغاز گشت .


مبلغ قابل پرداخت 23,000 تومان

توجه: پس از خرید فایل، لینک دانلود بصورت خودکار در اختیار شما قرار می گیرد و همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال می شود. درصورت وجود مشکل می توانید از بخش تماس با ما ی همین فروشگاه اطلاع رسانی نمایید.

Captcha
پشتیبانی خرید

برای مشاهده ضمانت خرید روی آن کلیک نمایید

  انتشار : ۲۴ آذر ۱۳۹۷               تعداد بازدید : 301

برچسب های مهم

تمام حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به "" می باشد

فید خبر خوان    نقشه سایت    تماس با ما