این متن شامل 22 صفحه می باشد 

پرسش از «آسیب شناسی انقلاب» در جامعه انقلاب شده، برای قشرها و گروههای مختلف سیاسی ـ اجتماعی، یك نواخت و هم سطح نیست. این اختلاف سطح از دو منظر قابل بررسی است.
1 ـ دشواری به كارگیری واژه «آسیب شناسی»:

پاتولوژی یا آسیب شناسی، واژه ای است كه از علوم پزشكی وارد حوزه علوم اجتماعی شده است. این اصطلاح به معنای شناخت بیماریهاست؛ بیماریهایی كه هرگاه بخشی از بدن انسان را مورد تهاجم قرار می دهند، سلامت و شادابی را از آن می گیرند و آن را رنجور می سازند. با این همه، به كارگیری این واژه در حوزه مطالعات علوم اجتماعی، دشواریهایی به همراه دارد كه ناشی از ماهیت پدیده های اجتماعی است.

2 ـ دشواری اندازه گیری:

چگونه می توان ویژگیها یا درجه سلامتی یك پدیده اجتماعی را تعیین كرد یا توضیح داد، تا در گام بعدی بتوان به آسیب شناسی آن پدیده پرداخت؟ تعیین چنین ویژگیهایی برای انقلاب اسلامی بسیار دشوار است. چه بسا آنچه را كه كسی از ویژگیهای ذاتی انقلاب می شمارد، دیگری امری عرضی بداند. یا آنچه را كه كسی از اهداف اصلی و اولی انقلاب می داند، دیگری از اهداف ثانوی آن به شمار آورد. بنابراین، افقهای معرفتی و گرایشهای عملی، معانی گوناگونی به موضوع «آسیب شناسی» می دهد. و نمی توان بر مبنای الگوهای ماركسیستی یا لیبرالیستی نگاه آسیب شناسی به انقلاب اسلامی داشت؛ چون نگاه هر یك از این دو مكتب به انقلاب متفاوت از دیگری است.

سئوال اصلی در این مقاله عبارت است از اینكه، آسیبهای فراروی انقلاب اسلامی كه مانع از حصول نهایی اهداف انقلاب و تداوم آن می شود (براساس وصیت نامه الهی ـ سیاسی) چه می باشند؟

در رابطه با سئوال اصلی این نكته قابل ذكر است كه، به جهت كاستن از اختلاف نظرها و تكیه زدن بر موضعی صریح و شفاف، اجمالاً وصیت نامه الهی سیاسی امام را آئینه تمام نمای خواسته ها و اهداف امام خمینی فرض می گیریم و براساس آن به ارایه آسیب شناسی می پردازیم. همچنین، همانگونه كه قبلاً اشاره شد، در این آسیب شناسی ما بر مبنای الگوی جامعه شناسی سیاسی دینی عمل خواهیم كرد و هیچ توجهی به الگوهای مكاتب امروز جهان ـ به خصوص ماركسیسم و لیبرالیسم كه نگاه خاصی به انقلاب دارند ـ نداریم.

روش مطالعه: روش اسنادی و كتابخانه ای است كه بر تحلیل نیز استوار است. به عبارت دیگر، روش تحلیل محتوایی و كتابخانه ای است.

فرضیه: از نظر امام خمینی یك رشته بیماریهایی در جامعه وجود دارد كه رعایت نكردن آنها شادابی و سلامت انقلاب را به خطر می اندازد. این بیماریها در عرصه های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی قابل بروز است. نكته قابل توجه این است كه آسیب شناسی یك موجود ـ انقلاب یا یك انسان ـ لزوماً به معنای آسیبهایی نیست كه الان هست. نباید این طور تلقی كرد كه آنچه به عنوان «آسیب شناسی انقلاب» مطرح می شود، حتماً به آنچه كه امروز وقوع یافته است نگاه دارد؛ لذا ما آسیبهای ممكن را بررسی می كنیم؛ چه الان باشد، چه بعداً پیش بیاید. اگر با این دید، به آسیبهای ممكن انقلاب نگاه می كنیم، نباید نتیجه بگیریم كه آنچه ممكن است به عنوان آسیب پیش بیاید، الان وجود دارد.

1 ـ مفهوم آسیب شناسی

واژه آسیب شناسی (patholojy) نخست در حوزه علوم زیستی و طبّ متداول شد و آنگاه به علوم اجتماعی وارد شد. این واژه در لغت به معنای «مطالعه علت بیماری و علایم مخصوص مرض و یا علایم غیرعادی هر چیزی»می باشد. با این وصف، انقلاب هم به عنوان پدیده اجتماعی مانند هر موجود زنده، دارای حیات است و مانند بدن انسان و سلسله اعصاب و خون رسانی ممكن است دچار خطرات، آفات و امراضی شود كه برای پویایی و شادابی آن تهدید محسوب می شود و مانع به ثمر رسیدن آرمانهای انقلاب اسلامی و تبدیل آنها به دستاوردمی شود.

در اصطلاح هم، مقصود از آسیب شناسی انقلاب عبارت است از:

«شناسایی آن دسته از عوامل مهم و مؤثری كه شكل گیری و تداوم آنها می تواند فرایند تحقق اهداف و آرمانهای انقلاب را متوقف و یا به صورت محسوس كُند نماید.»

2 ـ ضرورت بحث آسیب شناسی

شناسایی و پژوهشهای آسیب شناسانه آفاتی كه ممكن است هر پدیده ی اجتماعی را تهدید كند تا از رسیدن به اهداف و آرمانها خود بازماند، از مسائل حتمی است. انقلاب اسلامی ایران نیز كه با سرمایه ای عظیم و با تقدیر الهی و براساس باور و ایمان مردم معتقد و متدین و با الهام از قرآن مجید،به ثمر رسیده است، نیازمند بازبینی واقع بینانه آفات و موانع رشد و كمال است. از این رو، بررسی آسیبهای انقلاب اسلامی ضروری وانكارناپذیر است.

نكته مهم اینكه، در بررسی آسیبها، باید از انحرافهایی كه خود آسیب شناسی را تهدید می كنند، احتراز جُسته و از افراط و تفریط خودداری شود. به همین دلیل سعی كرده ایم از گفتار و نوشتار امام راحل یاری گیریم و مهم ترین آنها را در قالب موضوعات و سرفصلهایی در عرصه های مختلف فرهنگی، سیاسی و... ارائه دهیم تا ما نیز مشمول این گونه لغزشها نشویم.
3 ـ چرایی و عوامل پیدایش انقلاب اسلامی ایران از نظر امام خمینی

برخلاف كسانی كه یك عامل را در میان مجموعه ای از عوامل مانند مذهب، اقتصاد، استبداد، مدرنیزاسیون، توطئه و... در ایجاد انقلاب تاكید می ورزند، رهیافت امام راحل در این رابطه چند علتی است و برخی از آنها عبارت اند از:

1 ـ ماهیت طاغوتی رژیم شاهنشاهی: حكومت طاغوتی در عرض حكومت الهی است؛ برخلاف حكومت اسلامی كه در طول حكومت الهی جای دارد. جمهوری اسلامی ایران مصداق بارز حكومت الهی است. ملت مسلمان ما وقتی خود را شناخت و به خودآگاهی رسید، طاغوت را كنار زد و حكومت دینی و اسلامی را جایگزین كرد.

2 ـ نداشتن پایگاه مردمی و جدایی از ملت: این هم نتیجه اتكای رژیم به ذخایر زیرزمینی بود كه به ایجاد دیوار بی اعتمادی بین او و مردم منجر شد؛