این متن شامل 28 صفحه می باشد 

انبار به هر حمل و فضايي كه بتوان در آن انواع مواد اوليه قابل مصرف در ساخت، انواع محصولات و يا محصولات ساخته شده و قابل فروش و يا كالاين نيم ساخته و انواع قطعات و لوازم يدكي و تجهيزات و ماشين آلات، ملزومات، ابزارآلات و هرگونه كالاي مستعمل و غيرقابل استفاده و اسقاطي را در آن بطور منظم و سيستماتيك براي مدت معين و يا نامعلوم نگهداري نمود، اطلاق مي شود.

انبارداري :

عبارتست از دريافت جنس يا كالا از خارج (از قسمتهاي مختلف شركت يا ديگران) و نگهداري آنها طبق نظم و اصولي كه مُتضمن سهولت در تحويل دادن (صدور) و تحويل گرفتن (ورود) با صرف حداقل وقت و نيروي مورد نياز باشد و رساندن اجناس و كالاي مورد لزوم قسمت ها يا خريداران به آنها در حداقل و حداسرع وقت ممكن.

رفتار انبار و وظايف آن :

انبار بنا به نياز همة قسمت ها، عموماً با تمام قسمت ها و كاركنان آن مدام در تماس و رابطه است. اين رابطه و تماس چه در مورد تحويل دادن و گرفتن اجناس يا كالا و چه در مورد نگهداري حساب ها و مبادله اسناد و مدارك آنها، بايد بر ضوابط معتدل و مجاز و رسمي و اداري مبتني باشد نه مناسبات شخصي و دوستانه. يعني آنچه در آن حكمنفرما خواهد بود اصول و سيستم اداري است نه رفتارهاي دوستانه يا خصمانه كه سبب كندي كار و ايجاد اشتباه و اختلاط مي شود. در هر حال سيستم اداري بر مبناي دو نوع دستورالعمل كلي بايد طي يادداشت كتبي به قسمت هاي ذي نفع ابلاغ و از آنها اجراي آن و مسئوليت در مقابل آن خواسته شود. مثل اجراي كاري با امضاي يكي از سرپرستان يا خريد يا امضاي شخص معين كه طي دستورالعمل كلي به انبار، // تحويل گيري و غيره ابلاغ خواهد شد.

در دستورالعمل روزمره كه همان تصويب و امضاء كردن فرم ها مي باشد بايد ورود و صدور و نگهداري كالا يا اجناس از انبار طبق فرمهايي باشد كه براي اين كار تهيه و چاپ شده و در اختيار مسئولان قرار گرفته است.

بدين ترتيب هم كليه اسناد و مدارك مورد نياز قسمتها به خصوص انبار وامور مالي فراهم مي گردد و هم مناسبات قسمتها و مسؤلان و كاركنان آنها بر پايه ي حُسن تفاهم برقرار مي گردد و علاوه بر آن مسئوليت افراد به خوبي تفكيكي و معلوم مي شود و در صورت لزوم فرد مسئول مشخص و بازخواست مي گردد.

انبارها بايد از لحاظ وضع طبيعي هوا، درجه حرارت و برودت، وضع رفت و آمد در آنها براساس نوع و طبيعت اجناس و كالاهايي كه در آنها قرار داده مي شود و ساخته شده و رعايت نكات مربوط به هوا و درجه حرارت و سردي، گردوغبار، نوروروشنايي، نظافت و بهداشت، سروصدا و ساير مسائل ايمني مربوط به محيط و فضاي انبار شده باشد و از نظر رفت و آمد چه در مورد فضاي لازم به آنهايي كه بايد براي كارهاي انبارداري در آن رفت و آمد كنند و چه براي وسائل حمل و نقل از قبيل لينتراك يا چرخهاي دستي و چه براي حجم قطعات و اجناس و كالاها و چه از لحاظ كنترل ورود و خروج و رفت و آمد اشخاص متفرقه و غيركاركنان انبارها بايد راه و فاصله كافي در نظر گرفته شود.

وضع انبارها و از لحاظ حفاظتي :

انبارها از لحاظ حفاظت از سرقت، آتش سوزي، پراكنده شدن موجوديها در اثر در دسترس بودن، اقلام فاسد شدني و يا توجه به علائم ايمني بسته هاي كالا بايد اداري وضعي باشد كه از اين نظر بتوان به خوبي مورد توجه و حراست قرار گيرد. بنابراين از لحاظ حفاظتي :

الف) انبارها بايد داراي درب هاي مستقل و پنجره هاي ايمن و قابل بستن و باز شدن فقط از سمت درون و ديوراهاي غيرقابل عبور باشد.

ب) انبارها بايد از لحاظ بيمه سرقت، آتش سوزي و ساير آسيب پوشش بيمه اي داشته باشند.

ج) انبارها بايد از لحاظ ايمني داراي وسايل كافي، شامل نصب وسائل اعلام خطر وسائل اطفاي حريق مانند سطل آتش نشاني حاوي شن و انواع خاموش كننده هاي دستي باشد.

د) در انبارهايي كه احتمال تراكم هواي نامناسب وجود دارد گذاشتن وسائل الكتريكي محرك هوا مانند هواكش يا بادبزن لازم است تا وضع هواي داخل انبار را مساعد نمايد.

هـ) ورود و خروج اشخاص متفرقه بايد طبق ضوابط معين و با اجازه مسئولين مشخص باشد آن هم فقط در مواردي كه نياز به اين كار احساس شود.

نكات ايمني دربارة انبار و انبارداري :

الف) چيدن اجناس و كالاها : تمام كالا و اجناس در انبار بايد طوري روي هم چيده شوند كه در اثر ارتفاع زياد سقوط نكرده و ضرر و زيان و خسارات مالي و جاني در بر نداشته باشد.

ب) نگهداري اجناس و كالا : كالا و اجناس موجود در انبار بايد طوري نگهداري گردند كه در اثر فشار و يا فشردگي و يا بر اثر تغيير در خواص فيزيكي، شيميايي و فعل و انفعالات ديگر باعث خسارات مالي و جاني نگردد.

ج) استفاده از وسائل و ابزار كار مناسب : براي چيدن و يا جابجايي كالا و اجناس بايد از وسائل مورد نياز در چيدن يا جابجايي كالا و اجناس استفاده نمود. استفاده از ليفتراك با شاخكها عمدتاً بايد با وجود پالت در زير كالا استفاده شود و يا ليفتراك با وسيله بغل گير عموماً براي استفاده از بسته هايي استفاده شود كه بر اثر فشار بغل گير ليفتراك آسيب نبيند و يا استفاده از نردبان زماني صورت گيرد كه اولاً اجناس و كالا در ارتفاع بالا و از وزن كمتر برخوردار باشند و ثانياً نوع نردبان مورد استفاده با توجه به شرايط طبقه بندي كالا در انبار استفاده گردد.

د) باز كردن بسته بندي كالا و اجناس : در زمان باز كردن كالا و اجناس بايد با استفاده از ابزار مورد نياز از قبيل چكش، قلاب، آهن بُر و غيره استفاده نمود كه هر يك از ابزارآلات فوق الذكر با توجه به خاصيت اجناس نوع بسته بندي مورد استفاده قرار مي گيرد.

هـ ) جابجايي اجناس و كال : جابجايي اجناس در سطح انبار مي بايست با وسائل مناسب موجود در انبار و با استفاده از نيروي كار ماهر صورت گيرد. در جابجايي اجناس بايد از صدمه رساندن به كالا خودداري نموده در جابجايي و بارگيري و تخليه كپسولهاي اكسيژن هوا و … بايد با دقت كامل انجام شود.

امروزه اهميتي كه مديران صنايع كشور ژاپن به نگهداري حداقل مواد و كالا در انبار براي مصرف و توليد و توزيع و فروش كالا در انبار مي دهند بدان حد رسيده است كه حاضر نيستند مقاديري بيش از حد مورد نياز براي توليد در يك دورة كوتاه مدت را در انبار نگهداري نمايند و با برنامه ريزي هاي بسيار دقيق و با حساسيت زياد و با استفاده از تكنيك هاي محاسباتي مقادير موجودي ها در انبار را براي سفارش هاي متعدد در كوتاه ترين زمان ممكن تحت كنترل
درمي آوردند.

استفاده از روش موجودي صفر يا توليد به موقع (JIT) Just in tiueبراي نگهداري و مصرف مواد و كالا، امروزه يكي از تكنيكهاي پيشرفته انبارداري در ارتباط با مديريت به شمار مي رود. زيرا حداقل سرمايه ممكن را در انبار نگه مي دارد. روش موجودي صفر توسط ژاپني ها در دهة 1950 ابداع شده و امروزه در همه جا به كار مي رود.

طبقه بندي انبارها و نام گذاري آن :

1ـ انبار از نوع مصرف مصالح به كار رفته :

الف) انبارهاي آجري ب) انبارهاي فلزي

ج) انبارهاي چوبي د) انبارهاي متفرقه

الف) انبارهاي آجري : عمدتاً در اين گونه انبارها از مصالح ساختماني آجر و چوب استفاده مي گردد و به همين دليل به آن «انبار آجري» گفته مي شود معمولاً در مناطقي كه داراي آب و هواي گرم است، ساخته مي شود.

ب) انبارهاي فلزي : در ساخت اين گونه انبارها عمدتاً از انواع حلب و ورق هاي آهني و گالوانيزه در ابعاد و اندازه هاي مختلف استفاده مي گردد.

ج) انبارهاي چوبي : در اين گونه انبارها عمده مصالح به كار رفته چوب مي باشد كه به همين نام خوانده مي شود. عموماً اين گونه انبارها در ابعاد بزرگ ساخته نمي شود و در نواحي جنگلي و رطوبتي مورد استفاده قرار مي گيرد.

د) انبارهاي متفرقه : اين گونه انبارها به صورت چادري و يا در داخل كوه به صورت زاغه و يا در عمق زمين مانند سردابه و غيره مورد استفاده قرار مي گيرد.

2ـ انبار از نظر ساختماني : اين گونه انبارها از نظر ساختماني و مهندسي سازي آن تقسيم بندي و نام گذاري مي شود.

الف) انبار كاملاً محصور يا پوشيده : در اين گونه انبارها چهار طرف انبار ديواركشي شده و محصور است و داراي سقفي متناسب با فونداسيون و نحوه ساخت بناي انبار دارد.