این متن شامل 24 صفحه می باشد 

اينترنت به عنوان ابزاري که بازيابي سريع و آسان اطلاعات را فراهم مي آورد از سوي کاربران بسياري مورد استفاده و استناد قرار مي گيرد. کاربران معمولا بدون توجه به معيارهاي ارزيابي انتقادي هر آنچه را که در اينترنت بازيابي مي شود معتبر مي شمارند و در مطالعات تحقيقاتي خويش مورد استفاده و استناد قرار مي دهند. (Case, 2003 ) نظر قالب کتابداران و اعضاي هيات علمي آن است که استناد در تحقيقات دانشجويي به سمت منابع اينترنتي رفته و دانشجويان بر استفاده از اين منابع بسيار تاکيد دارند.(2002Davis,نقل از Tillotson, 2003: 4) يافته هاي تولپانن نشان مي دهد که 5/92 درصد از دانشجويان ورودي زبان انگليسي اطلاعات موجود در اينترنت را معتبر مي دانند و اين در حالي است که 5/52 درصد ازآنان اطلاعات بازيابي شده را هرگز ارزيابي نمي کنند.(Tillotson,2003:4 نقل ازTolpannan,1999)

اغلب کاربران اطلاعات بازيابي شده از اينترنت را معتبر مي شمارند و قادر به تشخيص گهر از زباله نيستند.اغلب كاربران در پاسخ به اين سوال که چرا به اين منبع استناد کرده ايد و آيا اين منبع معتبر است يا خير؟ چنين پاسخ مي دهند که " آن را جستجو و بازيابي کرده ام واز آن استفاده مي کنم." در اين پاسخ جايي براي ارزيابي منتقدانه اطلاعات بازيابي شده گذاشته نشده است و اتکاي صرف به مطالب بازيابي شده و ارزيابي نشده به طور وحشتناکي نمايان است.(Williams, 2003) تسهيلات تکنولوژيکي موجود بسياري از موانع انتشار و اشاعه اطلاعات را از ميان برداشته است. امروز هر فردي مي تواند به نشر عقايد خويش پرداخته و وب سايت خود را مديريت نمايد. گستره صفحات وب روز به روز بيشتر مي شود و بر آلودگي اطلاعات در اين آشفته بازار اطلاعاتي افزوده مي گردد. از سويي جامعه امروز به سمت جامعه اطلاعاتي در حال حرکت است. جهاني شدن و اطلاعات گرايي از مشخصه ها ي عصر اطلاعات است. دسترسي به اطلاعات متناسب با نيازهاي اطلاعاتي، در زماني کوتاه مهارتهايي خاص مي طلبد. سواد اطلاعاتي لازمه جامعه اطلاعاتي است و براي رسيدن به اين سواد کاربران بايد به مهارتهاي اطلاع يابي مجهز باشند. يکي از مهارتهاي اطلاع يابي, مهارت ارزيابي است. اما پرسش آن است كه آيا واقعا اطلاعات بازيابي شده از اينترنت نياز به ارزيابي دارند و يا هر نوع اطلاعات بازيابي شده مي تواند مستند باشد و مورد استناد قرار گيرد؟ ضرورت ارزيابي اطلاعات بازيابي شده در چيست و چه معيارهايي براي ارزيابي وجود دارد؟ در اين نوشته سعي بر آن است تا با روشن ساختن ضرورت ارزيابي اطلاعات بازيابي شده در فضاي اينترنت, معيارهاي ارزيابي صفحات وب به عنوان يکي از محمل هاي اطلاعاتي تبيين گردد.

فصل اول:

بيان ضرورت و معيارهاي ارزيابي در صفحات وب

1-1مهارت ارزيابي اطلاعات

کتابداران و اطلاع رسانان از ديرباز در پي افزايش ارتباط سودمند ميان منابع اطلاعاتي و طالبان آنها بوده اند و در جهت افزايش اين ارتباط موثر و افزايش خرد و دانايي در سطح جامعه همواره تلاش کرده اند. اطلاعات صرفنظر از محملي که بر بستر آن قرار خواهد گرفت داراي ارزش فراوان است و به خلق دانايي مي انجامد. اطلاع جويي فرايندي هدفمند و ساختار مند است. طرح نيازاطلاعاتي, تعريف استرتژي جستجو، بازيابي اطلاعات، ارزيابي آنچه بازيابي شده است، سازماندهي و استفاده موثر از اطلاعات در جهت تبادل انديشه ها و يافته ها، مهارتهايي مي طلبد. اين مهارتها در قالب واژه مهارتهاي اطلاع يابي جاي مي گيرند.

1-2 مفهوم مهارت اطلاع يابي

يان مال لي (لي، يان مال،1376) مهارت اطلاع يابي را اينگونه بيان ميدارد:

1. مهارت در بازيابي اطلاعات

2. مهارت در ارزيابي اطلاعات

3. مهارت در سازماندهي اطلاعات و

4. مهارت در تبادل اطلاعات

ارزيابي اطلاعات به عنوان يکي از کليدي ترين مهارتهاي مورد نياز کاربران در اين تقسيم بندي مورد اشاره است. اين مهارت در انتخاب منابع متناسب با نيازهاي اطلاعاتي کارساز است و روند اطلاع يابي موثر را سرعت و اعتبار مي بخشد. اطلاعات پس از بازيابي در هر قالب و ساختاري که ارائه شود نياز به ارزيابي دارد تا به اين وسيله محتواي اطلاعاتي، متناسب با نيازهاي تعريف شده کاربران باشد و به حل مسئله بيانجامد.کاربران جهت ارزيابي اطلاعات بازيابي شده نيازمند تفکر انتقادي هستند.

1-3 مفهوم تفکر انتقادي

خمير مايه تفکر انتقادي، تکاپوي ذهني و جستجو در انديشه هاي نوشته و نانوشته جهت دستيابي به نتيجه اي معتبر و مفيد است. اين گونه تفکر آميزه اي از تفکر خلاق، تفکر منطقي و تفکر مسئله گشاست. تفکر مسئله گشا همه عوامل ذيربط را در تفکر انتقادي وارد ميسازد، تفکر منطقي ، راه نفوذ خطاهاي منطقي را در تفکر انتقادي سد مي کند و تفکر خلاق ابزار لازم را براي ترکيب مفاهيم به گونه اي متفاوت از گذشته فراهم مي آورد. (دياني،1370).

تفکر انتقادي لازمه توانايي و مهارت ارزيابي اطلاعات است. نظام آموزشي و کتابخانه ها به عنوان زيرمجموعه اي از اين نظام، وظيفه تربيت کاربراني مجهز به تفکر انتقادي را بر عهده دارند.حري معتقد است که نظام آموزش عالي دو نقش دارد يکي اينکه به دانشجويان بياموزد چگونه اطلاعات خويش را بيابد وديگري اينکه به آنان تعليم دهد چگونه اطلاعات به دست آمده را تعبير و تفسيرکند.(حري، 1378) تفکر انتقادي در محيط آموزشي از جمله کتابخانه ها شکل مي گيرد و پرورش مي يابد, لذا لازم است کتابخانه ها در ارائه خدمات خود به ايجاد و تقويت نگاه انتقادي در کاربران توجه داشته باشند و در آموزشهاي کتابخانه اي خود اين جنبه را لحاظ کنند. وجود وب سايتهاي کتابخانه اي که آموزش مهارتهاي اطلاع يابي را به صورت مجازي فراهم مي آورد فرصت مناسبي براي اين منظور است. اما هنوز سوالي باقيست : آيا ارزيابي اطلاعات ضروري است؟

1-4 - ضرورت ارزيابي اطلاعات در عصر اطلاعات:

آدمي براي رفع نياز اطلاعاتي خويش به دنبال کسب اطلاعات است. وي از اطلاعاتي که دريافت ميکند براي تصميم گيريها و ارتقاي دانش خويش بهره مي برد. تصميم گيري زماني ارزشمند است که به درستي صورت پذيرد. نبايد چنين پنداشت که تمامي اطلاعات کسب شده از صحت و اعتبار لازم براي دخيل شدن در تصميم گيريها برخوردارند. در اينجاست که اهميت ارزيابي اطلاعات رخ مي نمايد. از طرفي جامعه اطلاعاتي در عصر اطلاعات ضرورتهاي ديگري را نيز تحميل مي کند:

1-4-1 جهاني شدن و ارزش اطلاعات: يکي از نتايج بحث جهاني شدن, افزايش ارزش اطلاعات به عنوان معيار توسعه يافتگي و خمير مايه توسعه پايدار ملتهاست لذا روز به روز بر ارزش اطلاعات افزوده مي شود.
1-4-2 رشد تکنولوژيکي و آلودگي اطلاعات: رشد سريع شبکه هاي اطلاعاتي روند اشاعه اطلاعات را تسهيل نموده, متخصصان موضوعي راحت تر از گذشته به تبادل اطلاعات مي پردازند و چرخه توليد علم سريع تر از گذشته در جريان است. در نتيجه آلودگي اطلاعات روز به روز افزايش و طول عمر مفيد اطلاعات کاهش مي يابد.

1-4-3 اطلاع گرايي و جامعه اطلاعاتي: مفهوم جامعه اطلاعاتي درحال شکل گيري است. در جامعه اطلاعاتي کليه تصميم گيري ها بر مبناي اطلاعات صورت مي گيرد و سرعت دسترسي به اطلاعات روزآمد, صحيح و معتبر، ارزشمند است. کاربران از ميان انبوه اطلاعات توليد شده بر