این متن شامل 99 صفحه می باشد 

مواد آلي جزء لاينفك هر خاك بوده و خواص فيزيكي و شيميايي آنرا تا حد قابل توجهي تغيير مي دهد و عبارتست از كليه اجسام آلي موجود در خاك اعم از زنده يا مرده ، تازه يا كهنه ، ساده يا پيچيده ومركب . مواد آلي خاك شامل بقاياي گياهي و حيواني در مراحل مختلف تجزيه، هوموس، ميكروبها و هر تركيب آلي ديگر مي باشد .

بقاياي گياهي يا حيواني كه به خاك افزوده مي گردند در نتيجه فعاليت ميكروارگانيسمهاي خاك تجزيه و ضمن آزاد كردن قسمتي از مواد غذايي خود دچار تغيرات زيادي مي گردند ، سرعت فعاليت ميكروارگانيسمها به وجود آب ، هواي كافي و حرارت مناسب براي فعاليت آنها بستگي دارد . يادآور مي شود كه واحد ساختماني ماده آلي خاك كربن است . افزون بر كربن ، در تركيب ماده آلي خاك عناصر هيدروژن، اكسيژن، فسفر، ازت و گوگرد نيز بكار رفته است . در خاكهايي كه به آن كود اضافه نشده است ماده آلي مهمترين منبع تامين كننده ازت و گوگرد است .

هوموس ماده آلي كلوييدي خاك است كه تجزيه آن به كندي انجام مي شود و به خاك رنگ قهوه اي يا سياه مي دهد. برخي از فراورده هاي حاصل از تجزيه ماده آلي خاك درآب محلول بوده و به سرعت ناپديد مي شوند، برخي تركيبات ديگر پايدارتر بوده و باقي مي مانند . مواد آلي پايدار بصورت چسب آلي عمل كرده و براي تشكيل خاكدانه ذرات خاك را به هم مي چسبانند . هوموس دو خاصيت مشترك با رس دارد : نخست اينكه از نظر الكتريكي به مقدار زيادي باردار است . دوم اينكه سطح ويزه زيادي دارد و به خاطر همين دو خاصيت اين ماده در خاك بسيار مهم است .

اثرات مفيد مواد آلي خاك

n مواد آلي با تجزيه و فساد خود و همچنين ظرفيت تبادل يوني قابل توجهي كه دارند در تغذيه گياهان مورد استفاده قرار مي گيرند . خاكهايي كه كمتر از 2 درصد ماده آلي داشته باشند از نظر ماده آلي فقير محسوب مي شوند . ظرفيت تبادل كاتيوني زياد هوموس و مواد آلي با افزايش اسيديته خاك افزايش مي يابد .

n مواد آلي تركيبات لازم براي تشكيل و تثبيت خاكدانه ها را فراهم مي سازد و به اصلاح ساختمان خاك كمك مي كند . تركيبات پيچيده كربوهيدراتها مانند صمغ ها ، رزين ها و اسيد هاي آلي كه از تجزيه مواد آلي خاك حاصل مي شوند به صورت سيماني در ارتباط با ذرات خاك عمل كرده و ساختمان خاك را بهبود مي بخشد .

n مواد آلي ظرفيت نگهداري و استعداد خاك را براي هدايت آب افزايش مي دهد زيرا هوموس قدرت جذب آب زيادي داشته و ظرفيت آبگيري خاك را بهبود مي بخشد. ذرات مواد آلي در لابلاي ذرات رس قرار مي گيرند و از به هم چسبيدگي ذرات رس مي كاهد و ضمن بهبود ساختمان خاك ، جريان آب را تسهيل مي كند .

n مواد آلي به كاهش روان آب يا آبدوي از خاك و فرسايش آن كمك مي كند .

مواد آلي خاك را مي توان بوسيله اضافه كردن كودهاي آلي به خاك تامين نمود . كودهاي آلي شامل كودهاي دامي ، كمپوست و كود سبز مي باشد .

مقدمه و اهمیت موضوع

خاک گوهر گرانبها و از برکات حیات بخش الهی است که بهره برداری بهینه و اصولی از ان به عنوان یک وظیفه ملی و اسلامی می باشد . از طرفی از خاک بعنوان محیطی زنده که در آن موجود است زیادی فعالیت می نمایند و بستر طبیعی رشد گیاهی یاد می شود . حفاظت و بهره برداری بهینه از خاک مستلزم افزایش شناخت و آگاهی همه سطوح دخیل در نحوه استفاده از خاک به منظور تغذیه صحیح گیاهی و افزایش عملکرد و بهبود کیفی محصولات کشاورزی می باشد .

در حال حاظر با کشا.رزی متمرکز و استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی و ... خاکها دیگر حاصلخیزی اولیه و سالهای گذشته را ندارند .

مواد آلی (کاه و لکش و بقایای گیاهی , کود حیوانی , کمپوسیت و کود سبز و ...) فرآورده های طبیعی و بی خطری هستند که یکی از پایه های اساسی کشاورزی پایدار را تشکیل می دهند . بطوریکه محققین از مدیریت مطلوب ماده آلی در خاک , بعنوان ,قلب کشاورزی پایدار نام می برند .

امروزه خاکهای مناطق خشک و نیمه خشک ایران با مشکل جدی کمبود مواد آلی مواجه می باشند . مقدار مواد آلی موجود در خاکهای کشور به جز مناطق محدودی در شمال از یک ماده آلی خاک کمتر از 5/0 می باشد . بنابر این آنچه امروزه برای کشاورزی امری ضروری به نظر می رسد آن در خاک حتی با افزایش کودهای شیمیائی نیز می توان حاصلخیزی خاک را افزایش داد .به عبارت دیگر در شرایط کمبود شدید مواد آلی کودهای شیمیائی قابلیت جذب ندارد .با توجه به موارد ذکر شده بیم آن می رود . که ادامه این روند (کاهش ماده آلی ) در آینده نزدیک تبدیل به بحران کمبود مواد آلی خاکها در کشور گردد . بنا بر این برای حفظ محوریت نیل به کشاورزی پایدار و امنیت غذایی مواد آلی بر خاک خصوصاً از طریق کاه و لکش و بقایای گیاهی بایستی مورد توجه جدی مسئولین بخش کشاورزی و کشاورزان جهت افزایش مواد آلی برنامه های در حال اجرا ء دارد , ولی در مجموع اجراء کامل این طرح نیاز به همت ملی دارد تا به طریق مقتضی زارعین که در جهت افزایش ماده آلی اقدام می نمایند مورد حمایت , تشویق و اعطای تسهیلات قرار گیرند .