این متن شامل 25 صفحه می باشد 

گرايش فزاينده به ورزش باعث پيدايش مسائل و موضوعاتي شده است كه ذاتاً ماهيت اجتماعي دارند. از آن جا كه نيازهاي حقيقي مردم، در واقع از لابلاي شرايط اجتماعي و اقتصادي سرچشمه مي گيرد و اين امر بويژه در پي دگرگوني هاي ناشي از رهيافتهاي تغيير اجتماعي ،عوامل انتقال فرهنگي ،پيشرفت شگفت انگيز فناوري و تكامل شيوه هاي اطلاع رساني نمايان تر است، از طرف ديگر، شكي نيست كه ميان ورزش و نيروهاي گوناگون اجتماعي تأثيرات متقابلي وجود دارد ؛بنابراين مسئولان ورزش و تربيت بدني منطقه بايد ابعاد اجتماعي -فرهنگي ورزش را بفهمند و نقشها و تأثيرهاي حياتي اين پديده را درك كنند .همچنين ،بايد بكوشند تا با تقويت نظام تربيت بدني و ورزش ،به سان يك نظام اجتماعي -فرهنگي مهم، معيارها و ملاكهاي نويني را وضع كنند كه بتواند پاسخگوي نيازهاي كنوني و آينده ي مردم باشد؛ زيرا ماهيت اجتماعي -فرهنگي ما را وا مي دارد تا ميان ورزش و شاخه هاي گوناگون علوم اجتماعي پيوند دهيم و مفاهيمي را وضع كنيم كه از طريق پي ريزي مباني نظامهاي فرعي نو مانند «جامعه شناسي ورزش»،زمينه اين پيوند و ارتباط فراهم شود ،به گونه اي كه اين مباحث و نظامهاي فرعي تمامي مسائل اجتماعي و فرهنگي ورزش را تحت پوشش قرار دهد.

طبيعت اجتماعي ورزش

طبيعت اجتماعي ورزش و فعاليت بدني ،با تمام وجود، خود را به عنوان يك نمود بارز اجتماعي ،هم بر پژوهشگران اجتماعي ،هم بر عامل تحقيقي در زمينه ي تربيت بدني و ورزش ،تحميل مي كند.

ورزش پديده اي اجتماعي -فرهنگي است كه پيوندي اندام وار با مجموعه ي نهادها و ساختارهاي اجتماعي دارد: بدين معنا كه دستاوردهاي ورزش و فعاليتهاي آن ،بطور كلي يك شاخص عمومي است. از يك سو، مي توان از طريق آن درباره ي سطح پيشرفت اجتماعي و فرهنگي يك جامعه وابسته است.به همين دليل ،تحليل نهايي شرايط اقتصادي ،اجتماعي ،فرهنگي و حجم و ميزان هماهنگي اجتماعي موجود ميان اين شرايط - از رهگذر شماري از روابط غير مستقيم است كه تعيين مي كند ورزش تا چه اندازه مي تواند پيشرفت كند و تا چه حد مي تواند واپس رود.

انديشمند و كارشناس روسي علوم ورزشي ،ماتوييف(Matveyev)بر همين مسأله تأكيد مي ورزد.او معتقد است نتايج تحليلهاي آماري - اجتماعي بر اين گواهي مي دهد كه دستاوردهاي ورزشي المپيك (به مثابه ي عاليترين و پيشرفته ترين دستاوردهاي ورزشي )ارتباط زيادي با شاخصهاي موجود اجتماعي انسان دارد ، شاخصهايي مانند:

-درآمد ملي و ميانگين در‌آمد سرانه ؛

« زيرا ورزش نيازمند تسهيلات و پول و سرمايه است كه در راه آن هزينه شود».

-كالريهاي غذايي براي يك فرد عادي؛

« چرا كه تغذيه ي خوب و مناسب ،جوهره ي اصلي ارتقاي ورزشي است».

- ميانگين عمر فرد؛

« زيرا اين امر ،شاخص سطح آگاهي بهداشتي و نيز ميزان خدماتي است كه فرد در اين زمينه دريافت مي كند؛چرا كه بهداشت و سلامتي شالوده ي پيشرفت ورزشي است».

- ميانگين بيسوادان جامعه؛

« زيرا ورزش نوين بر پايه ي شناخت و دانش استوار است و سهولت دستيابي به اطلاعات ،پايه پيشرفت در ورزش مي باشد».

نگرش علمي به پديده ي ورزش تنها از رهگذر علوم طبيعي ،مانند بيومكانيك ،بيوشيمي ،فيزيولوژي و غيره صورت نمي گيرد.بلكه بايد از علوم اجتماعي نيز،بويژه در هنگام بررسي ابعاد و جنبه هاي انساني ورزش و موضوعات آن كمك گرفت؛زيرا ورزش يكي از گونه هاي برجسته ي فعاليت انسان است كه تنها از رهگذر افراد و گروهها و چارچوبهاي اجتماعي ،با همه درونمايه ها و بروندادهاي آن ،زمينه پيدايش مي يابد.

از وقتي كه ورزش به نظامها و نهادهاي جامعه راه يافت و مفهوم اجتماعي به خود گرفت؛مضامين فعاليت ورزشي فرد،جز از طريق نهادها و نظامهاي اجتماعي ذي ربط،معنايي به دست نمي دهد؛چرا كه تفسير نظري پديده ي ورزش و كوشش در جهت نهادينه كردن آن ،تنها از خلال چارچوب اجتماعي-فرهنگي آن امكان پذير است.

چارچوب اجتماعي ورزش مي تواند ميان ورزش ،به عنوان ارزشها و خصلتهايي اجتماعي ،و گرايشها و آرمانها و انتظارات جامعه هماهنگي به وجود آورد و عملكرد و دستاوردهاي ورزشي را در پرتو ارزشهاي اجتماعي ،فرهنگي و عقيدتي تفسير و تبيين كند؛زيرا چارچوب اجتماعي ورزش در سراسر تاريخ بشر همواره گسترش پيدا كرده است ؛هيچ عصري از اعصار و هيچ فرهنگي از فرهنگهاي بشر را ،هر چند در ابتدايي ترين چهره ي آن ،نمي توان يافت كه ورزش به گونه اي در آن وجود نداشته باشد.

با رشد و گسترش چارچوب اجتماعي ورزش ،اين امكان فراهم آمده است تا تفسيرهاي مهم و متناسبي از ورزش به دست داده شود:ورزش براي تفريح ،ورزش براي سلامت بيشتر،ورزش به هدف كسب آمادگي جنگي و دفاعي ، ورزش به عنوان عنصري فرهنگي ،يا به عنوان تفسيري ديني يا اسطوره اي و ...

با جا افتادن مفهوم علوم ورزشي (Sport Sciences)در محافل جهاني و مراكز آكادميك ،موضوع«وابستگي ورزشظبه خاستگاهي بنيادين در راه تحكيم اعتبار علمي و آكادميك مسائل اجتماعي ورزش تبديل شد.

پيدايش و تكامل مسائل اجتماعي ورزش

برخي از نوشته هاي قديمي به بررسي پديده ي ورزش يا گيمها از ديدگاه اجتماعي پرداخته اند،اما اغلب اين نوشته ها به صورت حاشيه اي و نامتمركز صورت گرفته است و بيشتر آنها به بررسي كاركرد گيمها و تفسير بازي توجه نشان نداده اند.

لوشين و سيج(Luschen & Sage) معتقدند كه نقطه هاي آغازين رويكرد به مطالعه ي نظري مسائل اجتماعي ورزش ،به مثابه ي يك پديده ي اجتماعي ،به افلاطون(Plato) بر مي گردد و شايد نخستين تحقيقات ،نظريه اي باشد كه شاعر آلماني شيللر(Schiller) در سال 1875 و اسپنسر(Spencer) در سال 1861 درباره ي بازي ارائه داده و آن را بر مبناي تئوري «انرژي اضافي» تفسير كرده اند .تحقيقات بعدي در اين زمينه توسط پيشروان جامعه شناسي و مردم شناسي ،امثال تيلور(Tylor)1896،ماكس وبر(Max Weber)1920،زنانيخي (Znaniecki)1930جرج زيمل(G.Simmel)1918 صورت پذيرفت.

پيدايش جامعه شناسي ورزش

گرچه پديده ي بازي و گيمها در دهه هاي نخستين قرن بيستم با جديت مورد بررسي قرار گرفت،اما تنها در سه دهه ي پاياني اين قرن بود كه به بررسي ورزش،به مثابه ي يك موضوع تحقيقي،پرداخته شد؛زيرا با آن كه در اوايل اين سده آثاري همچون ورزش و فرهنگ اثر اشنايتسر(Stenitzer)در سال 1910 و جامعه شناسي ورزش نوشته ي ه.رايز (H.Risse)در سال 1921 به ظهور پيوست،اما نيروها و عناصر آكادميك تا آغاز سه دهه ي پاياني قرن بيستم به پژوهش در مطالعات اجتماعي ورزش روي نياوردند و تنها از آن زمان به بعد بود كه آثار لوشن1959،ساتن اسميت(Sutton-Smith)1962 ،كنيون-لوي(Kenyon-Loy)1965،ايرباخ(Erbach)1966 سيج(Sage)1970 و دنينگ(Dunning) 1971 منتشر شد و از آن پس كوششهاي مشتركي در راه پي افكندن شالوده هاي نظري و تجربي جامعه شناسي ورزش،به عنوان مبحثي فرعي از علوم تربيت بدني ،به دست پژوهندگاني چون لوشن-ويز(Luschen-Weis)1974،باول –لوي(Baul–Loy)1975،بارتون و همكارانش(Bartton Et al)1978-1979،ايتزن – سيج(Eitzen-Sage)1978 لوي- مكفرسون-كنيون(loy-Mcpherson Kenyon-) و