این متن شامل 59 صفحه می باشد 

سر در باغ ملي عمارتي است ساخته شده بسال 1340 هجري قمري.اين عمارت بر سكوي عمارت ديگري در همين مكان و با شمايلي نه چندان بي شبا هت با بناي اوليه ساخته شد.درشمال عمارت سردر باغ ملي ميداني بوده كه تمرينات نظامي قشون ،در عهد قاجار در آن انجام مي پذيرفته ،وبه نام ميدان مشق معروف بوده است.

ميدان مشق حد فاصل بين خيابانهايي بوده كه امروزه با نامهاي خيابان سرهنگ سخايي درشمال ،خيابان امام خميني در جنوب ،خيابان سي تيردرغرب و خيابان فردوسي درشرق داشته ناميده مي شود.

ميدان مشق از ميادين عهد فتحعليشاه قاجار مي باشد ودر آن دوره تنها بناي موجود درآن، ساختمان قزاقخانه در شمال آن بوده است. در،ورودي ضلع جنوبي اين ميدان بناي سر دري وجود داشته كه پس از تغيير كاربري ميدان از محل تمرينات نظامي به باغ ملي،كه درعهد سردار سپهي رضا خان اتفاق افتاد،عمارت سر درقبلي،مشخص گردد كه اين عمارت قبلي تخريب ودر جاي آن عمارت فعلي بنا گرديد. بر اساس تصاوير بر جاي مانده از عمارت مشابهت زيادي با عمارت تخريب شده قبلي دارد.

ميدان باغ ملي بعد ها با ساخته شدن عمارت هاي دولتي در آن رفته رفته موجوديت باغ مانند خود را از دست دادو با ساخته شدن ساختمانهاي شهرباني كل كشور، ساختمان موزه ايران باستان،ساختمان شركت نفت ايران و انگليس ،ساختمان وزارت خارجه و كتابخانه ملي در آن بصورت مركز ساختمانهاي اداري درآمد و ازآن ميان تنها عمارت سردر باقي ماند ونام آن سينه به سينه با نام باغ ملي تداوم يافت.

بر دروازه هاي عمارت سر در باغ ملي يك سال پس از اتمام بنا، درهايي نصب گرديد كه بسيار با شكوه و زيبا بودند و خوشبختانه با گذشت زمان و بي مهري آن، هنوز هرچند با پذيرش آسيب اما درها پاي برجاي مانده ا ند.

معرفي بنا:[1]

در يك نگاه اجمالي به سر در باغ ملي يا سر در ميدان مشق كه اكنون بر پاي مانده است با عكسي كه از سر در ميدان مشق زمان قاجاريه كه يكسره ويران گرديده است، در مي يابيم چه اندازه معماري و ديگر ويژگيهاي اين دو بنا به يكديگر نزديك است.

گونه طاق هلالي بزرگ مياني،مواد و مصالح ساختماني ازاره هاي سنگي،كاشيكاري و حتي نقوش آنها،شباهت اين دو بنا را كه اولي برپاي و دومي به كلي از بين رفته است، نزديك و نزديك تر مي كند.

نماي بيروني سر در ميدان مشق، يعني آن سو كه به سمت خيابان سپه (امام خميني) است از سه دروازه، هشت ستون كه دو به دو نزديك يكديگر و در دو سوي طاقها قرار دارند شكل گرفته شده است. نماي دروني يعني سويي كه رو به ساختمان (بريگارد قزاق) زمان قاجار دارد، نيز با تفاوتي چند يعني بدون ستونها، همين گونه مي باشد.

طاقها درهر سه دروازه هلالي است. بر بالاي طاق مياني كه بر دروازه بزرگ و اصلي است يك اشكوب متشكل از اطاقي مستطيل شكل با پنجره هايي چند با طاقهايي هلالي و سقفي شيرواني ساخته شده است. از اين اطاق به عنوان نقاره خانه استفاده مي شده است.

با اينكه عناصر معماري اين دروازه همگون نيست و متفاوت مي نماياند، اما در مجموع بسيار دلنشين مي باشد. در بناي سر در باغ ملي از تركيب آجر،سنگ،كاشي،چوب وفلز بهره گرفته شده است. معمولا در بناهايي كه عناصر معماري متفاوت به كار رفته، تركيبي ناهمگون به وجود آمده است، مانند تئاتر شهر، اما در بناي سر در باغ ملي چنان اين تركيب مناسب است كه بنا منسجم و شكيل و يكپارچه به چشم مي آيد.

[1] . برداشت از گزارش ثبتي سردر باغ ملي تهران، اداره كل ميراث فرهنگي استان تهران.