این متن شامل 25 صفحه می باشد

در شرايطي كه دستيابي به منابع هر روزه سخت تر و گران تر مي شود ، از بين رفتن انحصارها و حمايتهاي دولتي رقابت شديد دربازارهاي جهاني و فرآيند جهاني شدن ، سازمانها را از هر سو تحت فشار قرار مي دهد . افزايش بهره وري يكي از بهترين راهكارهايي است كه مي تواند بقاء سازمانها را حفظ كند .

تلاش براي بهبود بهره وري تلاش براي زندگي بهتر افراد و جامعه است . بهره وري ، نقش كليدي در تمامي ابعاد اجتماعي ، اقتصادي و فرهنگي جامعه دارد وارتقاء آن دركشور نيازمند آگاهي ، مشاركت تمامي اقشار جامعه ، در كنار خواست و اراده سياسي و برنامه اقتصادي مناسب از سوي حكومت و دولت است .

منافع كوتاه مدت و بلند مدت بهره وري مانند افزايش توليد ، افزايش صادرات ، بهبود كيفيت ، افزايش رفاه عمومي ، كاهش بيكاري و … در تمامي دنيا به اثبات رسيده است .

تعاريف بهره وري

معمول ترين تعريف بهره وري (( ارزش ستاده به داده )) مي باشد . افزايش سطح توليد و خدمات يا بهبود كيفيت و يا اينكه در سطح توليد ،كيفيت استفاده كمتر از منافع و يا انجام هر دوي اين كار .

تعريف سازمان همكاري اقتصادي اروپا ( OEEC) : (( بهره وري حاصل كسري است كه از تقسيم مقدار يا ارزش محصول بر مقدار ارزش يكي از عوامل توليد بدست مي آيد . بدين لحاظ مي توان از بهره وري سرمايه مواد اوليه ونيروي كار صحبت كرد . ))

تعريف سازمان بين المللي كار ( ILO ) : (( بهره وري عبارت است از نسبت ستاده به يكي از عوامل توليد ( زمين ، سرمايه ، نيروي كار و مديريت ) . ))

تعريف آژانس بهره وري اروپا (EPA ) : (( بهره وري درجه استفاده مؤثر از هر يك از عوامل توليد مي باشد . )) تعاريف متعددي ديگري از سوي سازمانها و محققين ارائه شده است كه مي توان يكي از عناصر مشترك آن را استفاده بهينه از منابع دانست . اما جنبه ديگري كه به آن اهميت بسياري به آن داده اند جنبه فرهنگي و اعتقاد و ايمان فراگير يك جامعه به افزايش بهره وري است . (( حداكثر استفاده از منابع فيزيكي ، نيروي انساني و ساير عوامل به روشهاي علمي به طوري كه بهبود بهره وري به كاهش هزينه هاي توليد ، گسترش بازارها ، افزايش اشتغال و بالا رفتن سطح زندگي همه آجاد ملت منجر شود . )) تعريفي است كه سازمان بهره وري ژاپن (IPC ) ارائه كرده است و به نظر كاملترين تعريف از بهره وري مي رسد .

بهره وري صرفا به معناي افزايش توليد نيست . رويكرد اقتصادي بهره وري مطرح مي كند كه از آنجا كه محصول يا ستانده تابع عواملي مانند سرمايه و نيروي كار ، تعميرات تكنولوژي و … است مي بايد براي اندازه گيري سطح بهره وري تمامي اين عوامل را در نظر گرفت . نگرشهاي ديگري وجود دارد كه عوامل فرهنگي و عواملي كه مستقيما در هزينه هاي توليد مشخص نيستند در اندازه گيري بهره وري منظور مي كنند .

بهره وري امروز يك نگرش اقتصادي ، فني و فرهنگي نسبت به توليد است ، كه در آن انسان فعاليتهاي خود را هوشمندانه وخردمندانه انجام مي دهد تا بهترين نتيجه را با كمترين هزينه و در مدت زمان كم بدست آورد . گرچه بهره وري را بصورت كلاسيك بيشتر در امور اقتصادي تعريف كرده اند ولي مي توان مفهوم بهره وري را در همه امور زندگي روزمره تا چرخه عظيم صنعت در نظر گرفت .

توسعه بهره وري و موانع آن

(( در دهه گذشته بهره وري كل عوامل ، به دليل رشد منفي بهره وري سرمايه ، نقشي در تامين رشد اقتصادي كشور نداشته است . ))

(( در ميان 18 كشور عضو ( APO ) ( سازمانه بهره وري آسيا )) ايران در رده هفدهم از نظر ميزان بهره وري كل عوامل قرار دارد . ))

(( براي كاهش نرخ بيكاري ، نياز به تحقق رشد اقتصادي حداقل 8 درصدي در طول برنامه چهارم توسعه داريم ، حدود 3/31 درصد اين رشد از طريق افزايش بهره وري كل عوامل مي بايد تأمين شود . ))

جملات فوق بخشي از سخنان رئيس سازمان مديريت و برنامه ريزي متولي برنامه ريزي توسعه كشور ، در چهارم خرداد 1383 مي باشد . مطالب عنوان شده بيانگر وضعيت بد بهره وري دركشور مي باشد و همچنين نشان دهنده اهميت اين موضوع براي آينده و توسعه اقتصادي ايران مي باشد .

افزايش بهره وري دركشورهاي پيشرفته صنعتي بيشتر در نتيجه توسعه سيستمهاي مديريتي بوده است تا افزايش كمي عوامل كار و سرمايه در جريان توليد . پايين بودن سطح بهره وري كه از ويژگيهاي غالب كشورهاي كمتر توسعه يافته است ناشي از عوامل مختلف تأثير گذار بر بهره وري است كه تعدادي از اين عوامل خارج از كنترل اين جوامع و پاره اي قابل چاره جويي و كنترل است